HopeScope Stories Behind White Coat – ૮ / Maulik Nagar “Vichar”

ડૉટર!!!

“સોનિયા..તું કહેતી હોય તો કંકુ ચંદન લઈને તને ઊપર ઉઠાડવાં આવું, આ કંઈ તારી હોસ્ટેલ નથી!” પ્રગતિબેનની આ રોજની કચકચ હતી.

સવાર સવારમાં એમનાં આવાં નકામાં બૂમ બરાડા ચાલુ થઇ જાય. ત્યાંથી ગુજરતા ભંગારવાળાને પણ થઇ જાય કે આપણું કોઈ નવું પ્રતિસ્પર્ધી આવ્યું છે.

“મમ..મમ..મમ્મી, આ..આ..આવું છું, તૈયાર તો થ.થ….” સોનિયા બોલવામાં થોડું હકલાતી હતી, બોલતી વખતે એની જીભ ઉપડતી ન હતી. જો ઉપડતી હોત તો પ્રગતિબેન ઉપડવા ના દેત.
“તારા લાલી લિપસ્ટિકના કારણે મામા મામી રાહ જોઈને બેઠાં ના રહે, તું એકલી નવાઈની નથી ભણી, નીચે આવ જલ્દી નાસ્તો ઠંડો થઇ જશે.”

પ્રગતિબેનનો સ્વભાવ પહેલાંથી જ ચીડિયો હતો. ઉછેર એમનો ગામડામાં થયો હતો. થોડું ગણું તો ભણ્યાં હતાં. એમનાં આખાં પરિવારમાં શિસ્ત હતી પણ એમનામાં જ થોડી કચાશ રહી ગઈ હતી.

એકની એક દીકરી સોનિયાને પ્રગતિબેન હંમેશા દબાઈને જ રાખતા હતાં. પપ્પાનું પણ ઘરમાં એક ન ચાલે. એમને તો એ ભલા અને એમનો ધંધો ભલો.

“આવી તારી ભાણી, ટાપટીપ તૈયાર થઇને.” મામાની દીકરીના લગ્ન હોઈ મામા અને મામી કંકોત્રી આપવાં આવ્યાં હતાં.
“મમ..મમ્મી તું પણ શું? અ..અમારે તૈયાર થઈને જ..જ..જઉં પડે.” સોનિયા એ બધાથી નજર નીચી રાખીને જ ઉત્તર આપ્યો.
“દાક્તરીનું ભણી છે તો તારું આ બોલવાનો પણ કંઈક ઈલાજ કર, તો અમે પણ આવી રીતે તારી કંકોત્રી આપવાં જઈ શકીયે.”
“અરે પ્રગતિ તું પણ કેવી વાત કરે છે, થવાં કાળે બધું થઇ જશે.” મામા એ સોનિયાનું ઉપરાણું લીધું. સારું હતું મામામાં સોનિયાની બે મા જેવાં ગુણ ન હતાં.
સોનિયા સ્વભાવે સાવ ગાય જેવી હતી.
‘દીકરી ને ગાય દોરે ત્યાં જાય’ પણ અહીંયા તો દીકરી સોનિયાને કોઈ દોરનાર ન હતું, એની જાતે જ સોનિયા ભણીગણીને ડૉક્ટર થઇ હતી.
સોનિયાની હોસ્પિટલમાં એને બધાં “મૅડમ-મૅડમ” કરે અને ઘરે આવે એટલે એની કમાયેલી બધી ઈજ્જત પ્રગતિબેન એક જ ઝટકે ઉતારી દે.

‘મા..મા..રિદ્ધિ નથી આવી?’
“ના બેટા..હું અને મામી તો એક્ટિવા પર આવ્યાં છીએ”, બહું બધી જગ્યાએ કંકોત્રી આપવાની છે એટલે સમય અને પૈસા બંનેની બચત થાય.”
મામા એ મામીને કોણી મારતાં વધુમાં ઉમેર્યું, “કોસ્ટ કટિંગ યુ સી”.
“પ..પ..પણ મામા તમે તો હેલ્મેટ પણ નથી પહેરતા, આવી બે..બે..બેદરકારી કરો તો આપણને જ જો..જો….”
વાક્ય પત્યું ન પત્યું અને પ્રગતિબેન ટપકી પડ્યાં.

“તું ચિબાવલી પ્રસંગ ટાણે જ આવાં વિચારો કરે છે. બસ, તને તો બધામાં ખોડ ખાંપણ જ દેખાય છે. પોતાનું કર પહેલાં…”

“પ્રગતિબેન, એની વાત પણ એકંદરે સાચી જ છે, હું પણ એનાં પપ્પાને આ બાબતે બહું જ ટોકું છું, પણ એમની તો એકનો એક જ ડાયલોગ કે “ફાટવાની હશે તો ગમે ત્યારે ટિકિટ ફાટી જશે!” મામીએ સોનિયાનાં બચાવમાં સત્ય પીરસ્યું.

“સારું મા..મામા હું હોસ્પિટલ જઉં, બી સેફ…ક..ક..કંઈ કામ હોય તો કહેજો.”
“લો..બધું ટેબલ પર એમનું એમ મૂકીને ઉપડ્યાં, સોનિયા તું કોઈ જ કામની નથી.” આ તો પ્રગતિબેનનું પોતાનું મેદાન હતું એટલે તેઓ સોનિયાને ઉતારી પાડવાની એક પણ તક છોડતાં ન હતાં.
સ્વાભાવિક છે કોઈને વાંક વગર બધાંની વચ્ચે આવી રીતે ઉતારી પાડે તો ખાવાનો કોળીયો શું ગળેથી થૂંક પણ નીચે ન ઉતરે અને સોનિયા તો ભણેલી ગણેલી ન્યુરો સર્જન હતી.


“અરે મૅડમ, તમને જ શોધતી હતી અને તમે અહીંયા કેન્ટીનમાં ચાની ચુસ્કી મારો છો, લો આ ‘ડેરી મિલ્ક’.” જુનીયર ડૉ કીંજલે ચક્મકીત ચોકલેટનો ડબ્બો એની તરફ ધરતા કહ્યું.
“એ..એ..એની ગુડ ન્યુઝ?”
“મૅડમ, હવે સ્કુટીને ટાટા-બાય-બાય, કાલે જ મેં નવી કાર છોડાવી, ‘હોન્ડા જેઝ-ઓટોમેટિક'”, આંખ મચકાવતાં ડૉ કીંજલે વધુમાં ઉમેર્યું,
‘મે’મ તમે તો મારાં મેન્ટર છો, તમારી એકેએક સલાહ મારાં માટે તો પથ્થર કી લકીર જેવી છે, સારું થયું તમે મને આ સ્કૂટી છોડીને ગાડી લઇ લેવાની સલાહ આપી.’
“જોગાનુજોગ તો જુઓ તમને શોધતી શોધતી હું ઇમર્જન્સી ડિપાર્ટમેન્ટમાં ગઈ હતી ત્યાં હમણાં જ એક મેલ પેશન્ટ આવ્યું છે. RTAનું (રોડ ટ્રાફિક એક્સિડન્ડ) પેશન્ટ છે, હેડ ઈંજરી છે, હમણાં જ તમારાં નામનો કોડ એનાઉન્સ થશે, જો…જો…”
કીંજલની વાત પતી ના પતી અને હોસ્પિટલની કેન્ટીનના સ્પીકરમાં ટ્રોમા કોડ એનાઉન્સ થયો.
હેડ ઇન્જરીનો મામલો હોવાથી સોનિયા તાત્કાલિક ઇમર્જન્સી ડિપાર્ટમેન્ટ તરફ દોડી, દૂરથી પેશન્ટના બે સંબંધી મહિલાઓ બીજાં જુનિયર ડૉક્ટર્સ સાથે માથાઝીંક કરતાં નજરે પડ્યાં.
સોનિયાની ચાલવાની ગતિ ફાસ્ટ થઇ ગઈ.
“તમે પેશન્ટ પાસે અંદર ન જઇ શકો.”
“ડોન્ટ વરી મૅડમ, ડૉ. સોનિયા ઇસ કમિંગ ઈન જસ્ટ વન મિનિટ!” રઘવાયેલાં સંબંધીને આશ્વાસન આપતાં એક જુનિયર ડૉક્ટરે કહ્યું,
ડૉ. સોનિયા નજીક આવતાં જ તૂટ્યાં ફૂટ્યાં અંગ્રેજીમાં શબ્દો એનાં કાને પડ્યાં, ‘સી ઈજ નોટ ઓન્લી ડૉક્ટર સોનિયા, સી ઈજ માય ડૉટર.’
ડૉટર શબ્દ કાને પડતાં જ સોનિયાના મોંઢામાંથી એક અધૂરી ચીસ સરકી ગઈ….”મા….મા….”

આ ચીત્કારમાં ખબર ન પડી કે સોનિયાનાં મામાનાં અકસ્માતના કારણે એણે મા..મા..ચીસ પાડી કે પ્રથમ વખત એની માના મોઢેથી સાંભળેલ “ડૉટર શબ્દનો” હરખ હતો.

મૌલિક નાગર “વિચાર”

HopeScope Stories Behind White Coat – 7 Maulik Nagar “Vichar”

અધુરૂ જ્ઞાન આફત નોતરે! –
“First Aid એટલે માત્ર પાટાપિંડી જ નહીં, પણ સૂઝ, સમજ અને સાવચેતી સાથે કરેલ સમયસરની સહાય”

‘First Aid વિદેશમાં લોકોને પાંચમાં ધોરણથી જ શીખવાડવામાં આવે છે, એનો મતલબ એવો કે 10વર્ષનો બાળક પણ આવી કોઈ પણ મેડિકલ ઇમેર્જન્સીને પ્રાથમીક સારવાર આપવાં સક્ષમ હોય છે. કમનસીબી છે કે આપણાં દેશમાં, આપણી સ્કૂલિંગ સિસ્ટમમાં કે સામાન્ય પ્રજાને “પ્રાથમીક સારવાર” વિશે જાગૃતિ જ નથી અને એનાં જ કારણે આપણાં દેશમાં અનેક મૃત્યુ થાય છે, જો પ્રથમ દસ કે પંદર મિનિટની અંદર જ દર્દીને પ્રાથમીક સારવાર મળી જાય તો એને બચવાની સંભાવના વધી જાય. જયારે પણ કોઈને અચાનક હાર્ટ અટેક, ખેંચ, બર્ન,બ્લીડીંગ, પોઇઝનિંગ, ચોકીંગ વિગેરે જેવી સમસ્યા ઊભી થાય ત્યારે શું ઈજનેર, અકાઉન્ટન્ટ, મેનેજર કે ડૉક્ટર પણ દર્દીને પ્રાથમિક સારવાર આપવાં સક્ષમ હોય છે?’ ધારદાર ભાષણ સાથે ડૉ નિશાએ વર્કશોપની શરૂઆત કરી.

ડૉ નિશા ઇમેર્જન્સી સારવારના નિષ્ણાત હોવાથી સોસાયટીઓ, સરકારી સંસ્થાઓ કે સ્કૂલો માટે અવારનવાર આવાં “પ્રાથમીક સારવાર”ના વર્કશોપનું આયોજન કરતી હતી. ડૉ નિશા માટે ગર્વની વાત એ હતી કે આજે તેનો આ પાંચસોમો વર્કશોપ હતો.
હાર્ટ અટેક, ખેંચ, બર્ન જેવી સમસ્યા વખતે શેની તકેદારી રાખવી તે પદ્ધતિસર સમજાવ્યાં બાદ જેવો ચોકીંગનો છેલ્લો મુદ્દો આવ્યો ત્યાં જ પ્રેસેંટેશનનો સ્લાઈડ શૉ અટકાવીને પ્રોજેક્ટરના અજવાળામાં ડૉ નિશા ક્યાંક ખોવાઈ ગઈ અને ગહેરી નિરાશામાં સરી પડી.


‘રેખા..ઓ..રેખા..તું જાય તે પહેલાં સ્વરનાં બધાં જ રમકડાં ભરી દેજે, નહીં તો એની મમ્મી મારી સામે ઘાંટા પાડશે’ જાગૃતિબેન બેંકમાં મેનેજર હતાં પણ ઘરમાં એમનું એક ન ચાલે.
બંને દીકરા કમાતા ધમાતા, નાના દીકરા હર્ષની વહુ ભાવિની પણ સારા પગારવાળી નોકરી કરે. મોટો દીકરો વિવેક અપરણીત હતો. હર્ષ અને ભાવિનીનો 2 વર્ષનો દીકરો સ્વર હજી હમણાં જ ખાંભોળીયા ભરતાં શીખ્યો હતો એટલે એને માટે અલગ અલગ સમયે બે આયાઓ રાખી હતી. એકનો સમય 10થી 4 અને બીજી આયાનો સમય 4થી 10.
આજે શનિવાર હોઈ જાગૃતિબેન ચાર વાગતાં પહેલા જ ઘરે આવી ગયાં હતાં.
સોફાની નજીક રમકડાંઓ જોડે રમતાં સ્વરને ગાલ પર બચ્ચી કરી, રેખાને રમકડાંઓ ભરવાનો ઓર્ડર કરી જાગૃતિબેન કપડાં બદલવાં પોતાનાં રૂમમાં ગયાં.
ઘડિયાળમાં એક બાજુ 4 વાગ્યાનાં ટકોરાં સંભળાયાં અને બીજી બાજુ રેખા તો પોતાનું પાકીટ લઇને જવા તૈયાર થઇ ગઈ.
બીજી આયા આવે ત્યાં સુધી રાહ જોવાની તસ્દી પણ ન લીધી અને રેખા એ જાગૃતિબેનના રૂમનો દરવાજો ખખડાવતાં કહ્યું, ‘મું જાઉં સુ બા.’
અંદરથી સાડીનો પાલવ સરખો કરતાં જાગૃતિબેન હજી તો બહાર આવીને કંઈ પૂછે તે પહેલાં તો ધરનો મુખ્ય દરવાજો બંધ થતાં સંભળાયો.
‘આ રેખાડી પણ છે ને, નીરુના આવવાની રાહ પણ નથી જોતી, આ બધાં રમકડાં પણ હજી એમનાં એમ રાખ્યાં છે.’ જાગૃતિબેને ડાઇનિંગ ટેબલ પરથી પોતાનાં ચશ્માં લીધાં અને પૌત્ર સ્વરની નજીક રમકડાં વીણવાં ગયા.
જાગૃતિબેન રમકડાં વીણવાં સ્વરની નજીક પહોંચ્યા અને જોયું તો સ્વર ખાંસવાનો પ્રયત્ન કરતો હતો પણ મોઢામાંથી અવાજ જ નીકળતો ન હતો.
આ દ્રશ્ય જોઈ જાગૃતિબેનનું હૃદય એક ધબકારો ચૂકી ગયું પણ બે-બે છોકરાં મોટાં કર્યાં હોવાનો અનુભવ હોવા છતાંય ઘભરાયેલાં જાગૃતિબેને રેખા…રેખા..નામનાં ચિત્કાર સાથે એણે સ્વરની પીઠ થાબડી.
બે-ચાર વખત પીઠ થાબડવાથી સ્વરના ગળામાંથી કંઈક બહાર આવ્યું પણ સ્વરના હાંફવાના કારણે એ પાછું ગળી ગયો.
સ્વરનું ભૂરું પડતું શરીર જોઈ જાગૃતિબેનનો તો જીવ જ ઊડી ગયો. ધ્રૂજતાં હાથે જાગૃતિબેને ભાવિનીને ફોન લગાવ્યો. મીટિંગમાં વ્યસ્ત ભાવિની ફોન ઉંચકી તો ન શકી પણ એ જ સમયે સમયસર આવવામાં બેદરકાર નીરુ આવી પહોંચી.
જાગૃતિબેન અને નીરુ બંને રીક્ષામાં બેસીને નજીકના દવાખાને ગયાં, એ દરમ્યાન હર્ષ સાથે સંપર્ક થતાં જાગૃતિબેને આખી પરિસ્થિતિની જાણ કરી.
હર્ષ અને ભાવિની પણ દવાખાને પહોંચી ગયાં.
સ્વરનું ભૂરું પડી ગયેલું શરીર જોઈ દવાખાનાના કમ્પાઉન્ડરમાંથી ડૉક્ટર બની ગયેલાં સાહેબે એને કોઈ મોટી હોસ્પિટલમાં લઇ જવા માટે જણાવ્યું.
ભાવિની અને હર્ષની ધીરજ પણ હવે ખૂટી રહી હતી.
‘નિશા, બેટા જયાઆંટી બોલું છું, D-101માંથી’, જાગૃતિબેનને યાદ આવ્યું કે પોતાની પાડોશી નિશા હમણાં જ પરદેશથી ઇમર્જન્સી ડૉક્ટરનું ભણીને આવી છે.
‘હા, આંટી બોલો, જય શ્રી કૃષ્ણ’ નિશાના નામથી જ ભાવિની અને હર્ષમાં એક આશા જાગી.
જયા બહેને જય શ્રી કૃષ્ણનો ઊત્તર તો ના આપ્યો પણ પોતાનો બાળ કૃષ્ણ સ્વર કંઈક ગળી ગયો હોવાની જાણ કરી.
હંમેશા ખડે પગે ઊભી રહેતી નિશાએ કહ્યું કે, ‘તમે ચિંતા ના કરો આંટી, હમણાં જ હું ત્યાં ICUવાળી એમ્બ્યુલન્સ મોકલાવું છું, તમે બધાં એમાં જ બેસીને બેમિનિટ જ દૂર આવેલી ગાલા હોસ્પીટલ પહોંચી જાઓ, હું અને મારી ટીમ હમણાં જ ત્યાં પહોંચીયે છીએ.’
ડૉ નિશાના કહેવાથી એમ્બ્યુલન્સ સમયસર પહોંચી તો ગઈ પણ સાંજનો સમય હતો અને “ટ્રાફીક કહે મારું કામ”, બે મિનિટનું અંતર કાપતાં દસ મિનિટ થઇ ગઈ.
એમ્બ્યુલન્સ પહોંચી એ પહેલાં જ ડૉ નિશા સ્વરની રાહ જોઈને ત્યાં હોસ્પિટલમાં હાજર જ હતી.
એમ્બ્યુલન્સ હોસ્પીટલ પહોંચતાં જ સ્વરનું Resuscitation ચાલું કરી દીધું, પણ સ્વરનું હૃદય પણ હવે કામ કરતું બંધ થઇ ગયું હતું. ગાલા હોસ્પિટલના પીડિયાટ્રિક ઇન્ટેન્સીવિસ્ટ પણ ત્યાં હાજર જ હતાં. સતત CPR આપતાં સ્વરનું હૃદય ધબકવાનું તો ચાલું થઇ ગયું પણ સ્વરને વેન્ટિલેટર પર મુકવો હવે જરૂરી હતો. સ્વરને વેન્ટિલેટર પર મુકવા માટે ડૉ નિશાએ જેવી ટોર્ચ એનાં ગળામાં નાખી તો સ્વરની સ્વર પેટીમાં ફસાઈ ગયેલો એક ભમરડો દેખાયો. ગમેતેમ કરીને સ્વરના ગળામાંથી ભમરડો બહાર તો કાઢ્યો પણ લાંબા સમય સુધી મગજમાં ઓક્સીજન ન પહોંચવાના કારણે એનું બ્રેઈન ડેડ થઇ ગયું હોય એમ લાગતું હતું.
‘જયાઆંટી, તમે સ્વરની છેલ્લી હલનચલન ક્યારે મહેસુસ કરી હતી’ આઘાતમાં બેઠેલાં જાગૃતિબેન પાસે આવીને ડૉ નિશાએ પૂછ્યું.
‘બેટા, મને યાદ છે ત્યાં સુધી હું અને નીરુ રીક્ષામાં બેઠાં ત્યારે એનું માથું મારાં ખભા પર ઢળી પડ્યું હતું, ત્યાર બાદ એનાં શરીરમાં કોઈ જાતનું હલનચલન ન હતું’
ઘડિયાળની સામે જોતાં ડૉ નિશાએ મિનિટ્સની ગણતરી કરી અને કહ્યું, ‘ઓહ, ઇટ્સ મૉર ધેન ટ્વેન્ટી મિનિટ્સ.’


પ્રેસેંટેશનમાં “Heimlich Maneuver” દર્શાવતી ચોકીંગની છેલ્લી સ્લાઈડ પ્રોજેક્ટરમાં ચેન્જ કરતાં ડૉ નિશાએ આ વર્કશોપને વિરામ આપ્યો અને બીજી વર્કશોપ સુધી નિરાશાને પણ વિરામ આપ્યો.

HopeScope Stories Behind White Coat – 6 / Maulik Nagar “Vichar”

‘આ… કર તો બેટા!’
‘આઆઆ……..’
‘થોડું ઊંચું જો તો.’ નરેશના મોંઢામાં ટોર્ચનું અજવાળું પહોંચતા લાળની સાથે લોહીના પોપડાં અને નાની નાની ફુલ્લીઓ પણ ચમકવા લાગી.
‘દાક્તર મૅડમ, અમારા નરયાને જબરી આપદા આવી સે, કોક,કોક દી’ હારું રયે અને વળી પાસું મોંમાં લાય બળે’ કપડાં અને શણગાર પરથી લાગે નહીં કે આ રમીલા કોઈ ગામડિયણ બાઈ હશે.
લ્હેકો અદ્દલ દેહાતી મજૂરનો પણ શણગાર જાણે કે શેઠાણી જેવો. માથે સિંદૂર, આંખે મેસ અને ગળામાં મંગળસૂત્ર એ રમીલાનો રોજનો શણગાર હતો. રમીલા એની ચાલીની રવીના-કરીના હતી, એની બોલીનો લ્હેકો અને ચાલનો લચકો એ બંને એના આકર્ષણનું કારણ હતું. એનો પતિ દિનેશ એને સોનાની લગડીની જેમ બાંધીને જ રાખતો હતો.
કોઈ પણ કારણસર જો એને ગામડે એનાં પરિવાર સાથે મૂકીને આવવાનું થાય તો દિનેશના મોતિયાં જ મરી જતાં.
કેમકે, દિનેશના મા-બાપ સ્વભાવમાં તો સારા જ હતાં પણ “સાસુ એ સાસુ અને સસરા એ સસરા”. સાથે સાથ રમીલાનો જેઠ અને જેઠના ભાઈબંધો બધાં જ વરુ જેવાં લાગતા.
આ તો રંગબેરંગી પતંગિયું રખેને કોઈ બીજી ડાળીએ બેસી જાય એવી પણ અસલામતી તો દિનેશને ખરી જ.

‘રમીલા, નરેશને મોંના તાળવે નાની નાની ફુલ્લીઓ અને ચાંદા પડ્યા છે.’ ડૉ સુહાની નરેશને તપાસીને એમનાં ટેબલ પાસે ગયાં.
‘આવું એને કેટલાં સમયથી થાય છે?’, કોઈ ચોક્કસ ઋતુ, કે ખાણીપીણીની ખોટી આદત?……’ ડૉ સુહાનીએ તો અભણ રમીલાની સામે પ્રશ્ર્નોની કતાર લગાવી દીધી.
‘ઑમ તો ક્યારેક ક્યારેક જ થાય સ, હોળી હતી એટલે ગોમડે ગ્યાં’તા, ગોમડે જઈએ તા’રે ઈને આવાં ચોંદા પડતાં હોય એવું લાગે સ, કુન જાણે એને તાં નું પોણી માફક નઈ આવતું હોય.’ બટકબોલી રમીલાએ બોલવાનું ચાલુ જ રાખ્યું,
‘થોડો ટેમ પેલ્લાં મું નરેશને લઈને મારી જેઠાણીના શ્રીમંતમાં ગોમડે ગઈ’તી, ત્યારે ઈને ઈક-બે દા’ડા તાવ આયો’તો, મારાં જેઠ અને સસરા કીતા’તા કે ઈને કોઈની નજર લાગી લાગે સ.’
અમે તો લેમ્બુ ય ઉતાર્યું ને હનમાંનજી એ શ્રીફળે વધેર્યું પણ કૉઈ દા’ડોના વળ્યો બા’. ડૉ સુહાની ડોકું હલાવતા રહ્યાં અને રમીલાની ભાષાને ડીકોડિંગ કરીને સમજવાનો પ્રયન્ત કરતાં રહ્યાં.
‘મારાં ઇમને તો એમ લાગતું’તું કે લોહી જોમ થઇ ગ્યું સ, મારાં જેઠનેય તે એવું જ લાગ્યું’તું.’
‘ગોમડામાં દાક્તરે પણ ઈ જ કીધું કે નરયાને તાળવે લોહીના પોપડાં બાઝી ગ્યાં સ.’ આને હું કરવું કૉઇ હમજાતું નથ, મારો નરયો હરખુ ખાઈએ નઈ હક્તો, ઇનું દુઃખ મારાહી નઈ જોવાતું મડમ.’
‘ચિંતા ના કર રમીલા, બધું જ સરસ થઇ જશે, આ બે દવા લખી આપું છું, દિવસમાં 2 વાર જમ્યાં પછી આપજે અને એક લીકવીડ છે દિવસમાં ત્રણ વખત એને કોગળાં કરાવજે, મને અઠવાડીયા પછી પાછા બતાવવાં આવજે.’

‘અઠવાડિયા પસી તો નઈ ફાવે, દહ-પંદર દા’ડા તો થશે જ અમારાં જેઠ બીમાર સે એટલે પાસા ગોમડે જઉં પડસે’
‘સારું સારું, અહીંયા અમદાવાદ આવે એટલે નરેશને તરત બતાવી જજે’, ‘દવા સમયસર આપતી રહેજે અને હા..બીજી વાર બતાવવાં આવે તો એપોઇન્ટમેન્ટ લેવાની જરૂર નથી ઓ.કે. ચાલ આવજે.’
ડૉ સુહાનીના સ્વભાવ પ્રમાણે આવા અજુકતા કેસને સારવાર આપવાથી એને ખુબ સંતોષ થતો હતો, અને આ તો અઢી વર્ષનો નરેશ કોઈક અજાણી બીમારીથી જ પીડાતો હતો. આ કેસ જેટલો લાગતો હતો એટલો સીધોસાદો હતો નહીં.

દસ-પંદર દિવસ નહીં પણ પુરા સવા મહિને એ જ સમસ્યા સાથે રમીલા પાછી નરેશને લઇને દવાખાને આવી. આ વખતે એની સાથે દિનેશ અને એનાં જેઠ પણ જોડે હતાં. જેઠ પણ એમનાં ઈલાજ માટે જ અમદાવાદ આવ્યાં હતાં. આમ તો રમીલાનાં જેઠ ઘરનાં મોભી હોવાથી સારાં નરસા સમયમાં હંમેશા એ લોકોની સાથે જ રહેતા.

‘આવ..આવ..રમીલા, ફાઈલ જોતાં ડૉ સુહાનીએ ઠપકો આપતાં કહ્યું, ‘પંદર દિવસનો તો તમે લોકો એ સવા મહીનો કરી નાખ્યો, કેવું છે હવે નરેશને?’

‘મડમ, વચમાં થોડાં દા’ડા હારું લાગતું’તું, જરૂર પડે ગોમમાં દાક્તર પાહે બી લઈ ગ્યાં’તા, ઈમણે પન કીધું જ કે નરયાને કંઈક ખાવામાં સદતું નથ’ રમીલાને પુછાયેલા સવાલનો જવાબ એનાં જેઠે આપ્યો.

ઇંગ્લેન્ડથી ભણીને આવેલ પીડિયાટ્રિક સ્પેશ્યલિસ્ટ ડૉ સુહાનીને હવે થોડી જાણ થવા લાગી હતી કે નરેશની આ સમસ્યાનું કારણ શું છે. હવે ડૉ સુહાનીએ જ દિશામાં જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો.

‘રમીલા, ગયા વખતે મેં નરેશના જીનેટિક રિપોર્ટ પણ કરાવ્યાં હતાં. એ બધાં જ નોર્મલ છે. સારું મને એ બતાવ કે, નરેશ સમયસર ખાય તો છે ને?’
‘હોવે મડમ, મું કૉક બ્હારે ગઈ હોઉં તો ઈને મારાં સાસુ કે જેઠાણી જમાડે.’
‘નરેશ ક્યાંક આજુબાજુમાં રમવાં જાય છે ખરો?’
‘ના મૅડમ, અમારાં ફળિયામાં ઈનાં જેવડાં સોકરાઓ જ નથ!’
સારું રમીલા, તે જેમ કીધું કે એને થોડાં દિવસો સારું લાગતું હતું ત્યારે કોઈ એવું થયું હતું કે જે રોજ કરતાં કંઈક અલગ હોય.
રમીલા એ એક હાથે માથે ઓઢેલ સાડીનો પાલવ પકડીને બીજાં હાથે હોઠ પર આંગળી મુકતા આનો પણ નકારમાં જ જવાબ આપ્યો. ‘ના…ના…ઈ તો મારાં સાસુ મેલડીમાંના દર્શને ચાર દા’ડા જાત્રા કરવાં ગ્યાં’તા, ત્યાં જ ઈમણે માઁને પ્રાર્થના કરી ઇસે, ઈટલા જ દા’ડા ઈને હારુ રયું.’’
ડૉ સુહાની જે દિશામાં જઈ રહ્યાં હતાં ત્યાં પણ એને પૂરતી સફળતા મળતી ન હતી.
થોડું ઘણું ભણેલાં, દેખાવમાં એકદમ સીધાં સાદા અને સજ્જન લાગતા રમીલાના જેઠે જીજ્ઞાશાવૃત્તિ દાખવી, ‘એક મિનટ મડમ, તમે આ પાડોશીને તોં જવાનું અને જમવાનું બધું ચમ પુસો સો?’
‘જુઓ ભાઈ, મને આ ચાઇલ્ડ અબ્યુઝ હોવાનો શક લાગે છે.’ ડૉ સુહાનીએ વધુમાં ફોડ પાડતાં આગળ સમજાવ્યું, ‘આવા ચાઇલ્ડ અબ્યુઝ કેસીસ અમારે બહુ જ આવતાં હોય છે, પરિવારના જ કોઈ સભ્ય કે પાડોશીઓએ બાળકને એમનાં ગુપ્તાંગો પર ચૂંટલા ભર્યાં હોય, નાના ડામ આપ્યાં હોય, વ્હાલ કરવાનાં બહાને બચકાં ભર્યાં હોય વિગેરે વિગેરે.’
‘પણ મડમ, આવું કોઈ અમારાં નરયા હાથે ચમ કરે? અમારે ચો કોઈની હારે દુસ્મની સ!’ ડૉ સુહાનીને દિનેશનો અવાજ પહેલી વાર સાંભળવા મળ્યો.
જો કોઈને આપણાં માટે ઈર્ષા, વેરઝેર વિગેરે હોય…..’
‘ઓહોહો…નક્કી તો આ મારી બાયડીના જ કારસ્તાન લાગ સ, મડમ અમારે એકેય સોકરાં નહીં અને એ હંમેશા કીયા કરે કે નાનાં ભાઈને સોકરાં સ ને આપણે વાંઝા જ રીયા…..જો એવું હોય તો ઇનો ધણી મરે!! હમણાં ઇના ટાંટિયા ભાંગું અને હાચુ બોલાવરાવું.’


મિત્રો, ત્યારબાદ થોડાં સમય પછી ડૉ સુહાનીને જાણવાં મળ્યું કે નરેશ હવે તદ્દન સાજો થઇ ગયો છે. નરેશનું અસહ્ય દર્દ જોઈને રમીલાએ માતાજીની બાધા માની હતી અને એનાં જ પેંડા આપવાં રમીલા અને દિનેશ હોસ્પિટલ આવ્યાં હતાં.

જેઠાણી પાસેથી જ જાણવાં મળ્યું હતું કે એ કારસ્તાન જેઠાણીનું નહીં પણ રમીલાની સાસુનું હતું. જયારે જયારે પણ રમીલા નરેશને એમની પાસે મૂકીને ક્યાંક બહાર જાય એટલે એની સાસુ નરેશને દૂધ પીવડાવે કે ખવડાવે એ પછી રૂનું એક પૂમડું એસીડમાં ડુબેડે અને એ પૂમડું સળીમાં ભેરવીને નરેશનાં તાળવે ચોપડી દે.
દિનેશ શહેરમાં રહેતો હતો એ એની સાસુને ખૂંચતું હતું. રમીલાની સુંદરતા અને શહેરમાં રહેવાંથી રમીલાની રહેણીકરણી પણ એનાં સાસુથી અસહ્ય હતી.
બીજું કે મોટાંભાઈને એક પણ બાળક ન હતું એ પણ મુખ્ય કારણ હતું. એટલે એ બધી જ દાઝ એ એનાં પૌત્ર નરેશ પર ઉતારતી હતી.
પીડિયાટ્રિશીયન ડૉ સુહાનીએ અનેક ચાઇલ્ડ અબ્યુઝનાં કિસ્સાઓ સોલ્વ કરેલ છે. પણ આ કિસ્સો કંપારી ચડાવી દે તેવો હતો.
અનેક વખતની જેમ આજે પણ ડૉ સુહાનીને એનાં અનુભવ અને તબીબી હોવાનો ગર્વ થયો.

આ કોઈ વાર્તા નથી પણ વાર્તાના માળખાંમાં બનેલી સત્ય ઘટના દર્શાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. બેટી બચાવો આંદોલન, સતી પ્રથા, બાળ લગ્ન જેવાં અનેક મુદ્દાઓ પર જાગૃતિ અભિયાનો ચાલતા હોય છે, ચાઈલ્ડ અબુઝીંગ પણ આપણાં સમાજમાં એટલો જ મોટો પ્રશ્ન બનતો જાય છે. આ કિસ્સા ઉપરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે માત્ર નાની બાળકી જ નહીં પણ બાળક પણ આવાં ચાઈલ્ડ અબુઝીંગનો ભોગ બની શકે છે.

By Maulik Nagar “Vichar”

HopeScope Stories Behind White Coat – 5 / Maulik Nagar “Vichar”

શિવમ, આ તારા રોજ રોજના નાટકો વધી ગયાં છે.’ રશ્મિના મગજનો પંખો આજે ફાસ્ટ ફરતો હતો.
‘મમ્મી, મને બહું જ માથું દુ:ખે છે, સાચ્ચે કહું છું.’
રોજ બરોજના બહાનાંથી હવે રશ્મિને પણ જાણ થઇ ગઈ હતી કે સ્કૂલે જવું ના પડે એટલે શિવમ બહાનાં કાઢતો હોય છે.
‘મમ્મી સાચ્ચે કહું છું’ શિવમની આંખોમાં પાણી આવી ગયા અને હાથ પણ ધ્રૂજવા લાગ્યાં.
“મારો દીકરો, મારો શિવુ” કહી કહીને તે જ છાપરે ચડાવ્યો છે’,’શિવમ તને ખબર છે ને છાપરે કોણ હોય?’ સુકેતુએ પણ શિવમ અને રશ્મિ બંનેને આડે હાથે લઇ લીધા.
‘મમ્મી….પપ્પા…’ નેટવર્ક વગરના રેડીયા જેવો અવાજ આવ્યો અને શિવમ જમીન પર પટકાઈ ગયો.
ગાદલા જેવું પેટ, ઓશીકા જેવાં ગાલ. નિસ્તેજ ચહેરો, હંમેશા કમ્પ્યુટરમાં મોઢું નાખીને બેસવાની આદતના કારણે વળી ગયેલી ડોકવાળું, જાડું એવું શિવમનું આ મહાકાય શરીર રશ્મિએ જમીન પર અસ્તવ્યસ્ત હાલતમાં પડેલું જોયું.
‘શિવુ….’ મમ્મી એ રાડ પાડી અને સુકેતુએ ગાડી કાઢી.

‘ડૉકટર મૅડમ, શિવમ કેટલાંય દિવસથી માથું દુઃખે છે, છાતીમાં દુઃખે છે, ગળામાં દુઃખે છે, મગજની નસ ખેંચાય છે, એવી ઘણી બધી જાતજાતની ફરિયાદો કરી ચૂક્યો છે.
છેલ્લાં એક મહીનામાં હોસ્પિટલની અમારી આ પાંચમી મુલાકાત છે.’ સુકેતુએ અથથી ઇતિ સુધી બધું જ આ મલ્ટી સ્પેશ્યાલિટી હોસ્પિટલની સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ડૉ. પ્રિયાને જણાવ્યું.

ડૉ. પ્રિયા સુકેતુની વાતો તો સાંભળતા જ હતા પણ એમનું ધ્યાન સતત શિવમ ઉપર જ હતું. શિવમ હવે ભાનમાં હતો એટલે પ્રિયાને થયું કે શિવમને શું થાય છે એ એને જ પૂછવું યોગ્ય છે.
પ્રિયા શિવમ પાસે ગઈ તો ખરા પણ શિવમે એની ઝાઝી નોંધ ના લીધી. પ્રિયાએ ખોંખારો ખાઈને શિવમને પૂછ્યું કે, ‘તને શું થાય છે શિવમ?’
‘કંઈ નહીં, હું તો બહુ થાકી ગયો હતો.’ શિવમે હાથ પર ખંજવાળતા બેદરકારી ભર્યો જવાબ આપ્યો.
‘શિવમ તું કમ્પ્યુટર કે સ્માર્ટ ફોનમાં ગેમ રમે છે?’ પ્રિયાએ કાકલૂદી કરતાં લાડમાં પ્રશ્ન પૂછ્યો.
અરે મૅડમ, કમ્પ્યુટર પર જાતભાતના વિડીયો, સ્માર્ટ ફોનમાં ડબલ પ્લેયર્સની ગેમ્સ, ટિક્ટોક, પબજી અને સ્નેપ ચેટ પર મિત્રો સાથે ટાઈમ પાસ એ જ એની દિનચર્યા છે.
શિવમે પાછું મોઢું બગાડ્યું.
‘તને કોઈ ચોક્કસ સમયે જ માથું કે છાતીમાં દુખે છે કે……’ ડૉ. પ્રિયાએ તો શિવમને જ પ્રશ્નો પૂછવાના ચાલુ રાખ્યા.
‘હું જયારે ક્રિકેટ રમુ કે ટેનિસ રમુ ત્યારે મને છાતીમાં દુખે.’
‘કોઈ ચોક્કસ પ્રકારના શોટ મારે ત્યારે દુખે?’
‘એવું તો નહીં, ક્યારેક દુખે ક્યારેક ના દુખે, ક્યારેક હાથ-પગ દુખે, મને ખબર નથી મને શું થાય. આ તો મને આખો દિવસ ઊંઘ જ આવ્યા કરે. પણ વધારે પડતું મગજની નસમાં સણકા વાગે’ અલ્લા તલ્લાં કરતાં શિવમે હજી પણ બરોબર સહકાર ના આપ્યો.
પ્રિયાને એક ભાળ તો મળી ગઈ કે શિવમ એની સમસ્યા કહી શકતો નથી, ક્યાંતો કહેવાં માંગતો નથી.
‘મિ. સુકેતુ, આપણે શિવમનો MRI કરાવી લઈએ અને જોઈએ કોઈ ન્યુરોલોજિસ્ટની સલાહ લેવાની જરૂર લાગે તો આપણે એમને કન્સલ્ટ કરીશું.’
થોડીક જ ક્ષણોમાં શિવમનો MRI રિપોર્ટ આવી ગયો. MRI રિપોર્ટ સાવ નોર્મલ હતો.
પહેલા તો લાગ્યું કે પરીક્ષા કે અપૂરતી ઊંઘના કારણે કદાચ એ પડી ગયો હશે, પણ આટલા બધાં લક્ષણો હતાં અને સુકેતુભાઇના કહેવા પ્રમાણે છેલ્લાં મહિનામાં શિવમને ઘણી બધી વખત હોસ્પિટલ લઇ જવો પડ્યો છે. સાથે સાથ એનાં ચહેરા પર કોઈ ભય દેખાતો નથી.
આમ તો હોસ્પિટલમાં એડમિટ કરવાનું કોઈ કારણ જણાતું ન હતું. શિવમ ત્યાં હાજર જ હતો એટલે પ્રિયાએ એની છાતીમાં દુખાવાની ફરિયાદને પણ ધ્યાનમાં લઇને હાર્ટની રીધમ, ECG વગેરે પણ તપાસ્યા, એમાં પણ બધું જ નોર્મલ હતું.
શિવમને કોઈક બીમારી હશે એનાં કરતાં હવે શિવમને શું બીમારી છે એ પકડાતું ન હતું એ સુકેતુ અને રશ્મિ માટે મોટું ચિંતાનું કારણ હતું.

શિવમના બધા જ ઇન્વેસ્ટિગેશન નોર્મલ આવતાં હવે ડૉ પ્રિયાએ શિવમને રજા આપવાનું જણાવ્યું અને કહ્યું કે આ કોઈ થાક કે ડિહાઈડ્રેશનના કારણે લાગે છે. એને લીકવીડ વધારે આપજો, સારું થઇ જશે.
પ્રિયાના મનમાં હજી પણ ગુથ્થી સુલઝતી ન હતી. પ્રિયાને મન હજી પણ ઇન્વેસ્ટિગેશનમાં કંઈક કચાશ લાગતી હતી.
જો શિવમ એકાદ વખત જ બેભાન થયો હોત તો નક્કી થાક, અપૂરતી ઊંઘ, પરીક્ષાનું ટેન્શન કે ડિહાઈડ્રેશન હોઈ શકત પણ સુકેતુભાઇના કહેવા પ્રમાણે શિવમને કોઈક બીમારી એવી તો હતી જ કે જે પકડાતી ન હતી.
સુકેતુ, રશ્મિ અને શિવમ ત્રણેય જણા બહાર જવા ઊભાં જ થતા હતાં ને ત્યાં જ પ્રિયાએ તેમને અટકાવ્યાં.
‘સુકેતુભાઈ, આપણે શિવમનો CT સ્કેન પણ કરાવી જોઈએ’. હાલાકી CT સ્કેનની જરૂર હતી તો નહીં પણ એનાં અનુભવના કારણે કંઈક એબ્નોર્મલ તો છે એવી પ્રિયાને ખાતરી હતી.
મલ્ટીસ્પેશ્યાલિટી હોસ્પિટલ હોઈ CT સ્કેન મશીન ત્યાં જ હતું. શિવમને સ્કેનીંગ મશીનમાં સૂવડાવ્યો અને ડૉ પ્રિયા મોનીટર રૂમમાં સ્ક્રીન પાસે જ ઊભી રહી. સ્કેનીંગ ચાલુ થયું.
રિબ કેજ, હાર્ટ વેસલ્સ, ફેફસાં બધું જ નોર્મલ હતું. ડૉ પ્રિયા હવે હતાશ જણાતી હતી. ડૉ પ્રિયાના કપાળે કરચલીઓ પડવા લાગી,
ફટાક કરી તાળી પાડીને પ્રિયા કૂદી પડી, ‘ગોટ ઈટ’, ‘સમથીંગ ઇસ રોંગ’. પ્રિયાએ બારીકાઈથી જોયું, શિવમના બંને હાથમાં નાના નાના એર બબલ્સ હતા. પ્રિયા દોડતી શિવમ પાસે ગઈ અને એનાં શર્ટની બાંય ઊંચી કરીને જોઈ અને ચોંકી જ ગઈ.
‘આ શું?’ નાના નાના કાળા ડાઘા પડ્યાં હતાં.
પ્રિયાએ સુકેતુ અને રશ્મિ પાસે આવીને કહ્યું, ‘પ્લીઝ આનાં રૂમની તપાસ કરો. શિવમને હું અહીંયા જ એડમીટ રાખું છું.’ જો તમને કંઈ પણ અજુગતુ મળે તો તરત જ મને ફોન કરો.’
અડધો કલાકના અરસામાં જ પ્રિયાના ફોન પર સુકેતુનો ફોન આવ્યો.
રડમસ અવાજે સુકેતુએ જણાવ્યું ‘મૅડમ અહીંયા ઘણી બધી સિરીંજ અને નાના બોરની સોય મળી છે, શું આ DRU…?’ બોલતાની સાથે જ સુકેતુ ધ્રુસકેને ધ્રુસકે રડી પડ્યો.
‘મિ. સુકેતુ, કંટ્રોલ યોરસેલ્ફ, આ DRUGS નથી.’
‘તો…’
‘એ બધો જ સામાન લઈને તમે બંને પાછા હોસ્પીટલ આવો, હું તમને જણાવું.’


‘મિ. સુકેતુ, મેં સાઈકિયાટ્રીક સ્પેશ્યાલિસ્ટ પણ બોલાવેલ છે. આપણે શિવમને ઘણું બધું કાઉન્સેલીંગ પણ કરવું પડશે.’
‘એ જુઓ’, કાચના દરવાજા પાસેથી ડૉ પ્રિયાએ રૂમની અંદર આંગળી ચીંઘી.
ઓરેન્જ જ્યુસનો ગ્લાસ હાથમાં લઈને શિવમ ડૉક્ટર સાથે મજાની વાતો કરતો હતો.

‘તમારા કહેવા પ્રમાણે એને ભણવું ગમતું નથી, સ્કૂલે જવું ગમતું નથી, એ બધાંથી છુટકારો મેળવવા એણે આર્ટિફિશ્યલ-કમ-નેચરલ રસ્તો શોધ્યો. આવાં બાળકો કોમ્પ્યુટર પર આવાં અવનવાં નુસ્ખાઓ શોધતા હોય છે.’
‘જરૂર એણે આ તરકીબ યુટ્યૂબ કે એવા કોઈ માધ્યમથી શીખી છે. આ બધી જ સિરીંજ અને નાના બોરની સોય એ કોઈ મેડીકલ સ્ટોરમાંથી લાવ્યો છે અને જયારે પણ એને સ્કૂલે ના જવું હોય ત્યારે થોડાં સમય પહેલાં એ ૦.૫ મીલી ગ્રામની હવા સિરીંજ વાટે નસમાં ભેળવે એટલે એને આવું ડિઝીનેસ અને ચક્કર આવે.’
‘શરૂઆતમાં તો એ ઇંજેક્શન લેતાં ડરતો હતો એટલે એને જ્યાં જ્યાં જાડી ચામડી હતી ત્યાં જ એ ઇંજેક્શન લેતો હતો’,’પછી તેને ફાવટ આવી જતા ૦.૫ મિલી ગ્રામથી માંડી ૧ ગ્રામ એર લેવાનું ચાલુ કર્યું.’
‘આનાથી થોડીક જ ક્ષણોમાં એને ડિઝીનેસ થાય અને ચક્કર આવીને ફસડાઈ પણ પડે.’
‘મૅડમ તમને કોણે જણાવ્યું’ લાળવાળા દુપટ્ટાનો એક છેડો મોઢાં પર દબાવીને રોતાં રોતાં રશ્મિએ ડૉક્ટરને પૂછ્યું.
‘અત્યારે તે ઓડિયો વિડીઓ કાઉન્સેલીંગ રૂમમાં છે અને અમારી હોસ્પિટલના સાઈકિયાટ્રીક સ્પેશ્યાલિસ્ટ ડૉ. અનંત સાથે જ એ વાતો કરે છે અને હમણાં જ એણે એની જાતે જ ગામડેથી આ સીરીંજ અને નીડલ લાવવાની વાત કબૂલી છે અને આ નુસખો એણે યુટ્યૂબ જેવાં માધ્યમ પરથી શીખ્યો હોવાનું જણાવ્યું.’
‘આવો તમારે શિવમ અને ડૉ અનંતની વાતો સાંભળવી હોય તો તમને કેબીનના સ્પીકરમાં સંભળાવું.’
‘સર, હવે તો મને ઇંજેક્શન મારતા આવડી ગયું છે, તો હું પણ તમારી જેમ ડૉક્ટર બની શકીશને’ શિવમના ચહેરા પર પહેલી વખત આજે ભણવાની આશા જાગતી દેખાઇ.

By Maulik Nagar “vichar”

HopeScope Stories Behind White Coat – 4 / Maulik Nagar “Vichar”

અત્ર તત્ર સર્વત્ર, કુદરત હંમેશા આપણી આસપાસ અજરામર છે, આવી અનુભૂતિ મને મારા જીવનમાં અનેક દિવ્ય અનુભવોથી થઇ છે. આ કોઈ વાર્તા નથી પણ અક્ષરશહઃ સાચે સાચ બનેલો પ્રસંગ છે. પ્રસંગ એટલે કહીશ કારણકે ક્યાંક મેં લખ્યું હતું કે, “પ્રસંગ એટલે પ્રભુનો સંગ”. આ પ્રસંગને મેં શબ્દો કે રૂઢીપ્રયોગોથી શણગારવાનો કોઈ જ પ્રયન્ત નથી કર્યો. સહજતાથી પ્રસ્તુત કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. આશા રાખું છું કે આપ સર્વેને આ પ્રસંગ ગમશે.
રોજના જેવો મારો આજ દેજે,
એકેએક પળનો હીસાબ લેજે,
લઇ લેવું હોય તો લઇ લેજે બધું રાજી થઇને,
પણ, સૌથી પહેલી કડવાશ લેજે.

– મૌલિક “વિચાર”


દરવાજો ખુલતાની સાથે “ગુલાબી આંખે, જો તેરી દેખી”ના મધુર સૂરો પિયાનો પર વાગતા સંભળાયા સાથે હડભડીમાં બોલતા પટ્ટાવાળા રજનીકાકાનો અવાજ પણ મારા કાને પડ્યો.
‘સર, આજુબાજુમાંથી કોઈ ડોક્ટરને બોલાવી લાવું?’
‘અરે ના…ના… કાકા થોડી વાર સુઈ જઈશ એટલે સારું થઇ જશે! કોઈ ખાસ કામ ના હોય ત્યાં સુધી મને ઉઠાડતા નહિં.’ મારા રેકોર્ડિંગ સ્ટુડિયોના ખૂણામાં સૂતા સૂતા મેં જવાબ આપ્યો. મારા અવાજમાં આજે થોડી અકળામણ હતી.
‘સર, પણ સવારથી તમે આમ રિબાયા કરો છો.’ દવા લઇ આવો તો સારું થઇ જશે.’
‘કાકા, આમ ક્લાસ છોડીને નીકળાય એમ નથી, પરમ દિવસે ૧૨૦ છોકરાઓની લંડન કોલેજ ઓફ મ્યુઝીકની થિયરીની પરીક્ષા છે.’ મારા અવાજમાં ખુબ જ થકાન અને માંદગી જણાતી હતી.
એક તો ૧૨૦ વિદ્યાર્થીઓની પરીક્ષાનો વહીવટ, પરીક્ષાની તૈયારીઓ, વાલીઓના તીર જેવા ધારદાર સવાલો અને ઉપરથી આ આંખનું ઇન્ફેકશન, બધું જ સાથે આવ્યું હતું.
મને આંખમાં ઇન્ફેકશન અને ભયંકર માથાના દુખાવાના લીધે ઊંઘ તો આવતી ન હતી પણ સ્ટુડીઓની બહાર મ્યુઝીક ક્લાસીસમાં થતી બધી ચહલ પહલ સંભળાતી હતી.
‘હેલ્લો…અનલિમિટેડ મ્યુઝીક ક્લાસીસ’, કાકાનો લહેકો અદ્દલ કોલ સેન્ટર પરથી ફોન કરતા યુવક જેવો હતો.
‘હું અતુલ ભટ્ટ બોલું છું, મારે મૌલિક સર સાથે વાત કરવી છે’
‘સર તો મીંટીંગમાં છે’, ગાંધીજીના ભક્ત કાકાને આજે જુઠું બોલવું પડ્યું હતું, જોકે એમની ભક્તિ પણ નોટ સુધી જ સીમિત હતી.
‘વાંધો નહી, એમને કહેજોને કે મેં મેટર ઇમેઇલ કરી દીધી છે, બસ ખાલી એમણે સહી સિક્કા જ કરવાના છે, હું હમણાં એકાદ કલાકમાં લઇ જઈશ.’
‘ઓકે’ કહી કાકાએ ફોન મુક્યો અને તેમણે મારી મનપસંદ આદુની ચા બનાવવા માટે પેન્ટ્રીમાં પ્રસ્થાન કર્યું.
ત્યાં જ વળી પાછી ઘંટડી વાગી. આ વખતે ફોનની નહીં પણ ક્લાસીસના મુખ્ય દ્વાર પર લગાવેલ મેગ્નેટીક લોકના બેલની હતી. સીધા સાદા પહેરવેશમાં એક દંપતી રિસેપ્શન પાસે આવ્યું.
‘ભાઈ, મારા બાબાને ગીટાર શીખવું છે.’ પહેરવેશથી એ દંપતી સુશિક્ષિત તો લાગતું ન હતું એટલે બાબા બેબી કરે એ સહજ હતું.
‘હા સાહેબ, આ inquiry ફોર્મ ભરી આપો.’ રજનીકાકા એ વિનંતી કરી.
ફોર્મ લઈને કાકા સ્ટુડિયો તરફ ગયા તો ખરા પણ એમના મનમાં કંઈક અસમંજસ ચાલતી હતી. આ ભાઈને આપણી ફીસ પોસાશે કે નહીં?, આના માટે સરને જગાડું કે નહીં? વિગેરે વિગેરે…
હું માથું પકડીને હજુ સુવાનો પ્રયત્ન કરતો હતો અને ત્યાં જ કાકા એ સ્ટુડિયોમાં આવી inquiry ફોર્મ આપ્યું.
મોઢા પર થોડો થાક અને અણગમો બંને હતા પણ છતાંય એકાદ સારો વિદ્યાર્થી મળે એ લાલચે હું આંખ ચોળતો ચોળતો મારી ઓફિસમાં ગયો.
દેખાવમાં સાવ સીધુંસાદું દંપતી ત્યાં બેઠું હતું, મેં પણ મારી કોર્સ, ફી, શીખવાડવાની પદ્ધતિ વિગેરે સમજાવવાની ટેપ ચાલુ કરી દીધી. એ દિવસે મારા અવાજ અને આત્મવિશ્વાસમાં થોડી ઉણપ હતી. જેનું કારણ મારા આંખનું ઇન્ફેકશન અને માથાનો ભયંકર દુખાવો હતો.
એકેડેમીની પ્રથા પ્રમાણે હું એ દંપતીને ક્લાસરૂમ્સની વિઝિટ કરાવવા એકેડેમીની અંદર લઇ ગયો. જેમ તેમ મને-કમને એકેડેમીના એકએક કલાસરૂમ તો બતાવ્યા અને પિયાનો, કીબોર્ડ વગેરેનો તફાવત પણ સમજાવ્યો, કલાસીસના સમય અને દિવસનું નક્કી કરતા કરતા આઠ ફૂટના કોરિડોરને ચાલતા જાણે આઠ પ્રહર લાગ્યા હોય એવું લાગ્યું.
હંમેશની આદત મુજબ દરેક મિટિંગ પછી હું મુલાકાતી હોય કે વાલી એમને છેક દરવાજા સુધી મુકવા જઉ, આ દંપતી સાથે પણ મેં એમ જ કર્યું. તેઓ દરવાજો ખોલીને બહાર જવા નીકળ્યા, એકાદ બે બીજા મુલાકાતીઓ પણ બેઠા હતા, જેમને જોઈને મારા તો મોતિયા જ મરી ગયા.
ખેર, અંદરની બાજુ મેં બે ડગલાં જ ભર્યા હશે અને રજની કાકા એ મને ઓફિસ પાસે જ રોક્યો અને કહ્યું પેલા દંપતીને વળી પાછું મળવું છે.
દરેક વાલીથી એક જાદુઈ સવાલ પૂછવાનો રહી જ જતો હોય છે, નક્કી આ જાદુઈ સવાલ પૂછવા જ પાછા આવ્યા છે. એ જાદુઈ સવાલ છે “મારા બાબા/બેબીને સંગીત કેટલા ટાઈમમાં આવડી જાય?”
પણ મારી ધારણાથી કંઈક વિપરીત જ થયું, પેલું દંપતી મારી પાસે આવ્યું, પેલા ભાઈ મારી નજીક આવ્યા અને ખાલી હું જ સાંભળી શકું એવા અવાજે મને પૂછ્યું, ‘સર આપની સાથે દસેક મિનિટ જેટલી વાતો કરી અને એ દરમ્યાન તમે સતત તમારી આંખ ચોળતા હતા..
મારા નકારાત્મક વિચારો પાછા ચાલુ થયા કે રખેને જો મને કન્ઝક્ટિવાઈટિસ હોય તો અમને ચેપ પણ ચેપ લાગશે એવા આરોપોનો ગોળીબાર ચાલુ કરશે.
એટલે મેં પણ જબરદસ્તી સ્મિત સાથે કહ્યું, ‘અરે ના..ના.. આ તો હું સાઇકલ લઇને આવું છું એટલે કચરો પડ્યો હોય એવું લાગે છે.
મારો જવાબ પૂરો થયો ના થયો અને એ ભાઈ એ કીધું, આમ ઓફિસમાં લાઈટ નીચે આવો હું જોઈ આપું, હું અને મારા પત્ની બંને ઓપ્થેમોલોજિસ્ટ છીએ, અમારી ક્લીનીક અહીંયા નારણપુરામાં જ છે.
આ વાક્ય સાંભળતા જ કાકાની આંખો ચાર થઇ ગઈ, કેમકે એમણે મારી સાથે થયેલ આવી ઘણી ઘટનાઓ રૂબરૂ જોઈ છે. અને મારા માટે એ ઘટનાઓ નહીં પણ ચમત્કારો જ છે.
ખેર, પેલા ભાઈ એ મારી આંખના પોપચાં આડાંઅવળાં કર્યા અને કહ્યું કે આંખમાં ઇન્ફેકશન છે, હું તમને આ ટીપાં લખી આપું છું, દિવસમાં ત્રણ વખત ચાર-ચાર ટીપાં નાખજો. જો તો પણ સારું ના થાય તો મને ક્લીનીકે બતાવી જજો.
મારી પાસે એક જ ઉદ્ગાર હતો, ‘Thank You Sir’.

ના….ના….વાર્તાનો પૂર્ણ વિરામ અહીંયા નથી થતો. કલાઈમેક્સ તો અભી બાકી હૈ!!!

કાકાને એ દવા લખેલી ચબરખી આપી અને નીચે અપોલો ફાર્મસીમાંથી લઇ આવા જણાવ્યું. આદત મુજબ પેલા ફરીસ્તાની જેમ આવી પહોંચેલ દાક્તર સાહેબને દરવાજા સુધી મુકવા ગયો અને બીજા એક મુલાકાતી બેઠેલા એમને પૂછ્યું, ‘ભાઈ કોનું કામ છે?’
‘હું અતુલ ભટ્ટ, મારે મૌલિક સરને મળવું છે.’
મેં કહ્યું, ‘આવો આવો, હું જ મૌલિક છું, કહો કઇ રીતે હું મદદ કરી શકું?’
‘સર, મારી દીકરી રિંકલ ફિગર સ્કેટીંગ કરે છે. એણે બેલ્જીયમ ફિગર સ્કેટીંગ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પર્ધા માટે ફોર્મ ભરેલ છે, સ્પર્ધામાં ૫ મિનિટ થાય એવા ૨ અંગ્રેજી ગીતો સિલેક્ટ કરવાના છે.
‘સ્પર્ધાના નિયમ અનુસાર કોઈ સંગીત નિષ્ણાત પાસેથી એ ટ્રૅક્સનું પ્રમાણપત્ર લેવાનું છે કે એ ગીતોની સ્પીડ, ટાઈમસિગ્નેચર, ગીતનો પ્રકાર વિગેરે ફિગર સ્કેટીંગ સ્પર્ધાના નિયમ મુજબ છે.’
ઇમેઇલમાં એમના નિયમો અને પેલા ૨ ટ્રૅક્સ તમને મોકલ્યા છે. જો તમારા લેટરહેડ પર સહી સિક્કા કરી આપશો તો મારી દીકરીની સ્પર્ધા માટે ભરેલ એપ્લિકેશન અપ્રુવ થઇ જાય.’
એમને શું જોઈતું હતું તે સમજીને એમણે જ મોકલેલા એ ઈમેલની મેં પ્રિન્ટ કાઢી અને યોગ્ય લાગતા મેં સહી સિક્કા કરી દીધા.
દીકરી હવે સ્પર્ધામાં ભાગ લઇ શકશે એ ખુશી અતુલભાઈના ચહેરા પર છલકતી હતી. એક હાથ પાછળના ખિસ્સામાં નાખતા મને પૂછ્યું, ‘સર કેટલો ચાર્જ થયો’.
‘બ્રાહ્મણ ગુજરાતી દીકરી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે જઈને સ્પર્ધામાં ભાગ લે એ તો આપણા માટે ગર્વની વાત છે, એ કાર્યમાં હું જો થોડો નિમિત્ત થઇ શકું તો એ મારુ ભાગ્ય છે.’
‘તમત્યારે દીકરીને મારા વતી શુભેચ્છાઓ આપજો.’ આ વાક્યથી જ એમના આત્મવિશ્વાસમાં અનેકઘણો વધારો થઇ ગયો.
થોડી વાર મારી આંખ સામે જોઈને કહ્યું કે ‘સાહેબ, તમને આ આંખમાં શું થયું છે વારેઘડીયે ખંજવાળ્યા કરો છો’
વાક્ય પત્યું ત્યાં તો કાકા હાથમાં ટીપાની બાટલી લઈને આવી ગયા, હું હાથમાં પકડું એ પહેલા જ પેલા અતુલભાઈ એ કાકાના હાથમાંથી બાટલી હાથમાં લીધી અને કહ્યું, પરફેક્ટ છે સર, ચાર ટીપાં જશે અને રાત સુધીમાં તો તમે રેડી થઇ જશો.
હું અને કાકા અવાચક બની એકબીજાની સામે જ જોઈ રહ્યાં…….
ત્યાં વાળી પાછા સંગીતના સૂરો સાથે સંભળાયું,

‘હું અને મારા પત્ની બંને ઓપ્થેમોલોજિસ્ટ છીએ, અમારી ક્લીનીક અહીંયા નવરંગપુરામાં જ છે.’

Written by : Maulik Nagar “vichar”

HopeScope Stories Behind White Coat – 3 / Maulik Nagar “Vichar”

રાતના 11 વાગ્યા છે.
લાલ રંગની લાઈટના ઝગારા મારતી એમ્બ્યુલન્સ પૂર ઝડપે અમદાવાદની કોર્પોરેટ હોસ્પિટલના દરવાજે આવી ચડી.
સાથે સાથ, લક્સરી ગાડીમાંથી કોકિલાબેન પણ ત્યાં આવી પહોંચે છે.

Emergency વોર્ડના કોરીડોરમાં CPR (Cardiopulmonary Resuscitation) આપતા જુનિયર ડૉકટરના મનમાં અનેક સંભાવનાઓ સ્ફુરે છે, Emergency નિષ્ણાત ડૉ અંકિતા ત્યાં આવી પહોંચે છે. પેશન્ટની કંડિશન જોતા તેમને લાગે છે કે આ LOCKED IN કંડીશનના કારણે આમને હલનચલન નથી. ક્યાં તો આને બ્રેઈન હેમરેજ છે, ક્યાં તો બ્લડ ક્લોટ થયું છે. ડૉકટર અંકિતા જરૂરી ટેસ્ટ્સની સાથે MRI કરવાનો આગ્રહ રાખે છે.

દીપેન પણ કોઈ ઊંડા વિચારમાં ગરકાવ થઇને વેઇટિંગ રૂમમાં ડૉક્ટર કંઈક ચોખવટ કરે એની રાહ જોવે છે. બીજી બાજુ રોઈ રોઈને બેબાકળી બનેલી કોકિલા હાલમાં જ ડાઇ કરાવેલ માથામાં હાથ ખોસીને 12 કલાક પહેલાની સ્મૃતિમાં સરી પડે છે.

‘આશા ઓ આશા, ક્યાં જતી રહે છે આ બાઈ’, કોકિલાબેન સોનેરી પાલવ સરખો કરતા કરતા બબડતા નીચેના ડ્રોઈંગ રૂમમાં આવ્યા.
‘બોલો બા’, આસોપાલવનું તોરણ લગાડવા ટેબલ પર ચઢેલ આશા એ પૂછ્યું.
‘અરે, ભાઈ’સાબ, તું પણ ગાંડી જ છે ને, આ પ્રસંગના સમયે ક્યાંક પગ ભાંગી બેસીસ. કોકિલાબેન પાછા બબડ્યા’, ‘આ કામવાળા પણ છે ને…!!’
‘બા, ડેકોરેશનવાળા ભાઈને ત્યાંથી મંડપ બાંધવા આવ્યા છે’, પરેશે ટ્રાન્સપોર્ટ રીક્ષા તરફ ઈશારો કરતા કહ્યું.
‘પાછળ મહારાજને પણ પુછી લે જે જો એમને કોઈ ચંદરવો બંધાવવો હોય તો અને હા, બધાને ચાનું પણ પૂછતો રહેજે, મહારાજને કહી દીધેલું છે કે ચાનું એક તપેલું તો ચઢાઈને જ રાખજો.
એકના એક દીકરા નિરવનાં લગ્નનો થાક કોકિલાબેનના હરખની પાછળ સંતાઈ જતો હતો.

‘અરે દીપેન તમે ક્યારે આવ્યા?’ સલવાર કમીઝમાં સજ્જ, રજવાડી મોજડી ઉતારતા નિરવનાં પપ્પાને સહજ જ પ્રશ્ન પુછાઈ ગયો.
‘બસ, મેં અને નિરવે જ્વેલેરને ત્યાંથી એની ગળાની ચેન કલેક્ટ કરી અને એને હું સલૂનમાં મૂકીને આવ્યો. એને સલૂનમાં 3-4 કલાક થશે.’
‘લો, તો તમારે પણ થોડી ટ્રીટમેન્ટ કરાવી જ લેવી હતી ને, નિરવને ક્યાં એકલો મુક્યો.’ કોકિલાબેને થોડી ચિંતા વ્યક્ત કરતા કહ્યું.

‘બસ હવે આ પ્રસંગ પતે પછી આપણે શિરડી જઈ આપણી બાધા પુરી કરી આવીએ અને પછી રિદ્ધિ પાસે 2-3 મહિના અમેરિકા રહી આવીએ.’ હાયપર એક્ટિવ કોકિલાબેનના અવાજમાં આજે હાશકારો હતો.
‘મેંગ્લોરમાં એન્જીનીરીંગ, માસ્ટર્સ અમેરિકામાં અને એનું સ્કૂલિંગ પણ આપણે હોસ્ટેલમાં કરાવ્યુ’…દીપેનનુ વાક્ય પૂરું થાય એ પેહલા જ કોકિલાબેન વચ્ચે કૂદી પડ્યા, હાસ્તો એ નિર્ણય બધા તમારા જ હતા ને, આ મા ને તો ક્યાં કંઈ પૂછ્યું જ છે.
‘હવે ભરપૂર રહેજે નિરવ સાથે..હવે તો એ અને માનસી આપણી સાથે જ છે ને કાયમ માટે!!’ દિપેને આશ્વાસન આપતા કહ્યું.


56 Hours to Go Nirav 🙂 નિરવનાં iphoneમાં માનસીનો મેસેજ રણક્યો.
નિરવે ફોન ઉપાડ્યો અને રિપ્લાય કર્યો, ‘I can’t wait too Darling, TTYL I am in saloon’..
અરીસામાં સલૂનવાળાભાઈ અને નિરવ એક બીજાની સામે હસ્યા અને નિરવે હેડ મસાજ માટેનો ઈશારો કર્યો.
પેલા ભાઈ તો તેલની બાટલી લઇને મંડી જ પડ્યા. માથે, કપાળે, બોચીએ બધી લાગ્યા એ દે ધના-ધન જાણે દિયર બુશટ મારે એમ.


‘Mr. દીપેન…., Mr. દીપેન…. તમને પેશન્ટની હિસ્ટરી આપવા માટે ડૉક્ટર અર્જન્ટ બોલાવે છે.’
‘Yes મેડમ’, આંખો ચોળીને ચૂંથાઈ ગયેલા ચક્મકીત કપડામાં દીપેન ઇમર્જન્સી ડિપાર્ટમેન્ટમાં રાખેલ નિરવની પડખે ઊભેલા ડૉ. અંકિતા પાસે પહોંચે છે.

‘બે ત્રણ દિવસ પહેલા નિરવ માથું દુખે છે અને ચક્કર આવે છે એવી ફરિયાદ તો કરતો હતો, પહેલા તો અમને લાગ્યું કે એને સામાન્ય થાકનો દુખાવો હશે અને અમારા ફેમિલી ડોકટરે એને Stress Induce કહીને Pain Killer આપી હતી, અચાનક આજે સાંજે એની ફરિયાદ વધી ગઈ એટલે હું એને નવરંગપુરામાં આવેલ અમારા ફેમિલી ડૉક્ટર પ્રભુના ક્લીનીક પર લઇ ગયો, એમના ક્લીનીકના દાદરા ઉપર જ નિરવ ફસડાઈ પડ્યો અને બેભાન થઇ ગયો. ડૉક્ટર પ્રભુ તુરંત જ બહાર આવ્યા અને એમણે કહ્યું કે આને કોઈ મોટા સેંટર પર લઇ જવો પડશે અને તેમણે 108ને ફોન કરીને બોલાવી. મને ફર્સ્ટ એઇડની જાણકારી હોવાથી હું નિરવને સતત CPR આપતો અહીંયા લઈને આવ્યો.’

‘નિરવને કોઈ ખેંચ, બ્લડ પ્રેશર, ડાયાબિટીસ કે એવી કોઈ બીમારી છે?’ ડૉક્ટર અંકિતાએ વધુ ઇન્વેસ્ટીગેશન કરતા પૂછ્યું.

‘ના મેડમ ક્યારેય નહીં, બસ જે દિવસથી એ સલૂનમાં જઈને આવેલો ત્યારથી માથું દુખવાની ફરિયાદ કરે છે.’

શરીરના એક પણ અંગમાં હલનચલન ન હતું. થોડી ઝીણી આંખો કરતા ડૉક્ટર અંકિતાની નજર વેન્ટિલેટર પર બેભાન માની લીધેલ નિરવની પાંપણો પર પડી, બંધ પાંપણની પાછળ કીકીઓ ડાબી જમણી થતી હતી.

‘તમે મને સાંભળી શકો છો Mr. નિરવ, જો તમે મને સાંભળી શકતા હોવ તો બે વખત આંખ પટપટાવો.’ ડૉ અંકિતાએ વાંકા વળી નિરવનાં કાનમાં કહ્યું.
નિરવે પ્રતિસાદ આપવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ ડૉક્ટર અંકિતાની આ તરકીબ કારગર ન નીવડી. પણ નિરવે આંખ ઉઘાડીને પોતે Conscious હોવાનો પુરાવો તો આપી જ દીધો.
‘કંઈ વાંધો નહીં નિરવભાઈ, હું જે સવાલો પૂછું એનો મને ‘હા’ અને ‘ના’ માં જવાબ આપજો, ‘હા’ હોય તો તમારી બંને કીકીઓ જમણી બાજુ અને ‘ના’ હોય તો બંને કીકીઓ ડાબી બાજુ લઇ જજો.’

નિરવની લગભગ બધી જ હિસ્ટરી ડૉ અંકિતાએ આ અનોખી યુક્તિથી મેળવી અને અનેક સવાલો-જવાબોના તારણ સાથે ડૉ અંકિતાનું મેડિકલ ઇન્વેસ્ટીગેશન એ જ દિશામાં જતું હતું કે સલૂનમાં માલિશ કરવાના કારણે મગજમાં સંદેશા પહોંચાડતી એક ધમની ડેમેજ થઇ હશે.
‘You are Right ડૉ અંકિતા!’ Radiology ડીપાર્ટમેન્ટથી દોડીને આવતા ડૉ અર્પણે કહ્યું, ‘MRIનો રિપોર્ટ આવી ગયો છે, વર્ટેબ્રલ આર્ટરી ડેમેજ થવાના કારણે બ્રેન સ્ટેમ સ્ટ્રોક થયો છે.’
આ સંવાદથી ખુબ જ ડરી ગયેલ દીપેનભાઈથી કહેવાઈ ગયું, ‘મેડમ, Now only 12 hours to go for his wedding!’

નિરવની પરિસ્થિતિનું નિદાન થવાનો ડૉ અંકિતામાં હજુ તો થોડોક હાશકારો થયો હતો અને દીપેનભાઈના આ વાક્યના કારણે ડૉ અંકિતાની સ્થિર આંખોમાં એક પ્રશ્ન ઉદ્ભવ્યો કે ‘શું દિપેનભાઈ અને કોકિલાબેન આ આઘાત સહન કરી શકશે કે હવે માત્ર નિરવની આંખો જ એનું આખું શરીર છે!!!’


મૌલિક ‘વિચાર’

HopeScope Stories Behind White Coat – 2 / Maulik Nagar “Vichar”

ये परिंदे भी कितने नादान है,
मेहफूस हाथो को पहचान नहीं पाते.

By Maulik Nagar “Vichar”

‘મૅડમ, ખાલી પાંચ જ દિવસ, જેવા માંના દર્શન થશે એટલે તરત જ એસ.ટી બસમાં પાછો આવી જઈશ’, હોસ્પિટલના અટેન્ડન્ટ રઘુ એ ઘભરાતા સ્વરે ડૉ રૂચિતાને અરજી કરી.
‘અલ્યા ભાઈ, અઠવાડિયામાં ચાર દિવસ તો તું કોઈકના કોઈક બહાને વહેલો જાય છે, મોડો આવે છે, રજાઓ પાડે છે. અમને એવું છે કે આટલું બધું ભણ્યા પછી અમે તારા પગારદાર છીએ.’ ડૉ રૂચિતાનો પિત્તો આજે એમેય ગયો હતો. ઉપરાછાપરી દર્દીઓ આવતા હતા, હંમેશની માફક સ્ટાફની શોર્ટેજ અને ઉપરથી સંચાલકો સાથેની રોજબરોજની કચકચ.
તમે ભણ્યા એ જ તો તમારો પ્રોબ્લેમ છે, સંભળાય નહીં તેવી રીતે લુચ્ચું હસતા રઘુ બોલ્યો.
‘શું કહે છે?’
‘અરે ના મૅડમ આતો એમ કહેતો હતો કે બહુચર માઁની બાધા માની હતી કે દીકરાનો જન્મ થશે તો બહુચરાજી પગપાળા દર્શન કરી આવીશ અને એ બહાને દીકરાને અને મારી ઘરવાળીને પણ ગામડે મળી અવાય’ રઘુના સ્વરમાં હવે થોડી નફ્ફટાઈ અને બેદરકારી છલકાઈ.
‘આ મહીનામાં તો રજા નહીં જ મળે’ ડૉ રૂચિતા એ પણ હવે કડકાઈ દેખાડી
‘પણ મૅડમ…’
‘ જા…જા… હવે કામે વળગ’ ડૉ રૂચિતા એ રઘુને જાકારાનો ઈશારો કર્યો.
‘અમારા માટે તો અમારું પરિવાર પહેલા, બાકી બધું પછી મૅડમ. અમે કઈ ગુલામ નથી, અંગ્રેજો જતા રહ્યાં અને……..’રઘુ પણ અકળામણમાં બબડતા બબડતા ત્યાંથી નીકળી ગયો.

રઘુની આખી બપોર ડોક્ટરો, દર્દીઓ અને વહીવટીકર્તાઓને ગાળો આપવામાં જ ગઇ.
‘નાચવું નહીં એને આંગણું વાંકુ’
બાધા કે બૈરાં છોકરાને મળવાનું તો માત્ર બહાનું જ હતું, પણ ચાલીના મિત્રો સંગાથે મોજ કરતા કરતા પગપાળા જવું એ જ મુખ્ય કારણ હતું.

પોતાની શિફ્ટ પતાવી સાંજની શિફ્ટના ડૉક્ટરને હેન્ડ ઓવેર આપી ડૉ રૂચિતા ઉતાવળે ઘરે જવા માટે નીકળ્યા. બીજા દિવસે એમના પતિનો જન્મદિવસ હોઈ આજે તો એમના માટે સરપ્રાઇસ કેક બનાવવાની ઈચ્છા હતી.
ઘરની ગલીની પાસે જ રૂચિતા એ થોડી ભીડ ઊભેલી જોઈ, એને મનમાં થયું કે નક્કી કોઈક એક્સિડેન્ટ થયો છે. એમણે પણ સીગ્નલ આપીને ગાડી સાઈડ પર ઊભી કરી દીધી.
ભીડને ‘ડૉક્ટર છું…ડૉક્ટર છું… ‘કહેતા આગળ વધ્યા અને એક વૃદ્ધ અર્ધ બેભાન અવસ્થામાં કણસતા જોયા.
‘અરે….કનુકાકા…!!!!’ જોતાવેંત જ ડૉ રૂચિતાએ એમ્બ્યુલન્સને ફોન કર્યો અને કનુકાકાને CPR આપવાનું ચાલુ કરી દીધું. જમા થયેલી ભીડને દૂર રહેવાના ઈશારા સાથે ડૉ રૂચિતાએ વળી પાછો ફોન લગાવ્યો,
‘હેલો ડૉ અર્પણ, ડૉ રૂચિતા હીઅર, યુ પ્લીઝ કોલ અવર ઓન કોલ ન્યુરો ફિઝીશ્યન એન્ડ કાર્ડિયોલોજિસ્ટ. કનુકાકા ઇસ ઈન કાર્ડીયેક અરેસ્ટ.’

હોસ્પિટલના ઇમર્જન્સીના ડિપાર્ટમેન્ટના ગેટ પર સાયરન મારતી એમ્બ્યુલન્સ આવી પહોંચી, ડૉ રૂચિતા પણ એ જ એમ્બ્યુલન્સમાં આવ્યા હતા. ડૉ રૂચિતાની ટીમ પણ ત્યાં રાહ જોઈને ઉભી જ હતી.
‘સિસ્ટર, તમે રજીસ્ટ્રેશન કરાવો.
ડૉ પ્રણવ, એમને રિસસ બેડ પર લઇ લઈએ.’

‘કનુકાકા કાર્ડીયેક અરેસ્ટમાંથી તો રિવાઇવ થઇ ગયા છે પણ હાર્ટની મેજર વેસલ બ્લોક હોય એવું લાગે છે, માટે સ્ટેન્ટ મૂકીને બ્લોક ઓપન કરવો પડશે’, ECG જોતાં કાર્ડીઓલોજીસ્ટ ડૉ પ્રણવે કહ્યું.
‘એમના ઘરેથી કોઈ આવેલ છે?’
‘વેઇટ સર, રઘુ અહીંયા જ હશે, એની શિફ્ટ પતવાને હજી વાર છે.’
શરીરથી સાવ લેવાઈ ગયેલા, મેલા ઘેલા કપડામાં, કાપડની થેલી લઇ નીકળેલા આ કનુકાકા બે વર્ષ પહેલા જ રિટાયર્ડ થયેલા આ જ હોસ્પિટલના સિનિયર અટેન્ડન્ટ અને રઘુના પિતા હતા. છ-આઠ મહિના પહેલા જ કનુકાકાની ભલામણથી આ રખડેલ દીકરા રઘુને હોસ્પિટલે કામ પર રાખ્યો હતો.
‘મૅડમ, બધા ફલોર પર તપાસ કરી દીધી રઘુનો ક્યાંય પણ અતોપતો નથી, અને એનો ફોન પણ સ્વીટ્ચ ઓફ આવે છે.’ બીજા અટેન્ડન્ટે કહ્યું.
‘ઓહ માય ગોડ, હી મસ્ટ હેવ લેફ્ટ ફોર …….’ રૂચિતાને પરિસ્થિતિનો ખ્યાલ આવી ગયો કે રઘુ કહ્યા વગર જ બેદરકાર બનીને બહુચરાજી જવા નીકળી ગયો છે.
રઘુનો ફોન તો ન લાગ્યો અને પરિવારના કોઈ સભ્ય સાથે સંપર્ક પણ ન થઇ શક્યો. હવે નિર્ણય લેવામાં વધુ સમય બગાડાય એવો ન હતો. સારવારમાં વિલંબ ન થાય અને વધુ ખર્ચ પણ ન થાય તે હેતુથી બે ત્રણ ઇમર્જન્સીના ડોક્ટર્સ, ડૉ પ્રવણ અને ડૉ રૂચિતાએ જ નિર્ણય લેવાનું નક્કી કર્યું.

ભારે ધર્મસંકટ હતું. કેમ કે જો આ ખાનગી હોસ્પિટલમાં રાખીયે તો કનુકાકાને ખર્ચ ન પોસાય અને સ્ટેન્ટ મુકાવવું ખુબ જ જરૂરી હતું.
અંતે કનુકાકાને ક્લોટ ઓગાળવાનું ઇન્જેક્શન આપ્યું જેથી થોડાક સમયમાં ECG નોર્મલ થઇ ગયો અને કનુકાકા પણ ભાનમાં આવવા લાગ્યા.
ત્યાર બાદ Angiography માટે સરકારી હોસ્પિટલમાં શિફ્ટ કરવાનો નિર્ણય લીધો. જ્યાં સદ્નસીબે ડૉ પ્રણવ અને ડૉ રૂચિતા બન્ને વિઝિટિંગ ડોક્ટર તરીકે ફરજ બજાવતા હતા એટલે સ્ટેન્ટ મુકવાની પ્રોસિજર અને ફોલોઅપના પૈસાનો સવાલ જ ન હતો અને સરકારી હોસ્પિટલ હોઈ રૂમ અને બીજા ટેસ્ટમાં પણ રાહત મળી જાય.
કનુકાકાની સારવાર સમયસર થતા હવે એમણે ધીરે ધીરે ચાલવાનું પણ ચાલુ કરી દીધું હતું અને બે દિવસથી સવાર સાંજ ડૉ રૂચિતા એમની ખબર અંતર પૂછી જતા હતા.
ચાલીના એક છોકરા થકી જ રઘુને પપ્પા હોસ્પિટલમાં હોવાની જાણ થઇ અને તુરંત જ એ અમદાવાદ આવવા નીકળી ગયો. એસ. ટી સ્ટેન્ડથી સીધો જ સરકારી હોસ્પિટલ પહોચ્યો. કનુકાકા પાસેથી આખી ઘટનાની વિગતવાર જાણકારી મળી. પોતાના વર્તન પર રઘુને ખુબ પસ્તાવો થયો. રૂચિતા મૅડમને આભાર વ્યક્ત કરવા અને માફી માંગવા એ હોસ્પિટલે પહોંચી ગયો.

‘મેડમ..અંદર આવું?’ ભીની આંખે, ધીમા સ્વરે રઘુએ દરવાજો નોક કર્યો.
‘અરે રઘુ, આવ આવ, કનુકાકાને મળ્યો?’
‘હા મૅડ…..’રૂંધાતા કંઠે રઘુ ધ્રુસકેને ધ્રુસકે રડી પડ્યો અને રૂચિતા મૅડમનો આભાર માનવા લાગ્યો અને પગે પડી માફી માંગવા લાગ્યો.
‘અરે..રે.રે…આમ ગાંડપણ ના કર રઘુ, હોસ્પિટલના સ્ટાફના સભ્યો પણ મારો પરિવાર છે. અને મારા માટે તો મારું પરિવાર પહેલા બાકી બધું પછી…..લે આ કેક ખા, અપર ક્રસ્ટની છે.’


Hopescope : Stories Behind White Coat – 1

જિંદગી ના મિલેગી દુબારા

“હે કૃષ્ણ, હે વ્હાલા, બસ હવે તો તારી પર જ આશા છે, બધું જ તારા હાથમાં છે.” ચક્મકીત આરસની મૂર્તિ સામે, અંખડ ઘીનો દીવો AC ના પવનના જોરની સામે સ્થિર અડગ પ્રગટે છે, હોસ્પિટલના પરિસરમાં બનાવેલ મંદિરમાં નિર્દોષ સ્મિત કરતી કૃષ્ણની મૂર્તિ સામે એક યુવાન છોકરી મોત અને જીવનની વચ્ચે ઝૂલતા એના જિવાનસાથીના નવજીવન માટે પ્રાર્થના કરતી હોય છે.
હરે રામ..હરે રામ..રામ રામ હરે હરે, હરે ક્રિષ્ના..હરે ક્રિષ્ના..ક્રિષ્ના..ક્રિષ્ના હરે હરે ધુનની વચ્ચે જ
નર્સનો અવાજ સંભળાય છે. “બહેન આપના પતિ…..”

કટ…કટ…કટ…

અમદાવાદના એક ફિલ્મ સ્ટુડીયોમાં ઊભા કરેલ હોસ્પિટલના સેટ પર તાળીઓનો ગડગડાટ ગુંજી ઉઠ્યો. એકેએક કલાકારો, મેકઅપમૅન, લાઈટ મેનથી માંડી બધા જ આ ફિલ્મના મહુર્ત શોટ માટે કલાકાર વિભાને અભિનંદન આપવા લાગ્યા.
“Very Nice, Proud of You Darling” કેમેરા ડૉલી પર બેસીને ઉપરના એંગલ પરથી શૂટ કરતા વિભાના પતિ એક્ટર કમ ફિલ્મ ડીરેક્ટર સુશાંકે પણ ખુશી વ્યક્ત કરી.
તાળીઓના ગડગડાટની વચ્ચે ૧૦-૧૫ મધમાખીઓનું ટોળું ફરી વળ્યું અને સેટ પરના બધા જ લોકો વેરવિખેર થઇ ગયા.


શુટીંગના બે દિવસ બાદ 24વર્ષીય યુવાન એકટર કમ ડીરેક્ટર સુશાંક સવારથી બેચેન હતા.
“વિભા, સાંભળે છે?” સુશાંકે પેટ પર હાથ મસળતા બુમ પાડી.
હા બોલો? કોઈ નવો પ્લોટ દીમાગમાં આવ્યો કે શું? વિભાએ ટ્રેડમીલ પર દોડતા દોડતા જ પ્રતિસાદ આપ્યો.
અરે..ના રે, મને એસિડિટી જેવું લાગે છે, Rantac લઇ લઉં?
Shakespearની પુસ્તક વાંચતા સુશાંક સામે દવા અને આઈસ્ક્રિમની પ્લેટ ધરતા વિભાએ કહ્યું કે “આ લો Rantac અને વેનીલા આઈસ્ક્રિમ, થોડી જ વારમાં સારું થઇ જશે.”

બીજા દિવસે પણ સુશાંકની હાલતમાં કોઈ સુધારો ન થયો, એસિડિટીની સાથે હવે ગભરામણ પણ થતી હતી એટલે વિભા એ કહ્યુ, “સુશાંક આપણે ડૉ પ્રમોદને કન્સલ્ટ કરી લેવા જોઇએ!”

સુશાંક અને વિભા અમદાવાદની અદ્યતન સુવિધાવાળી મલ્ટી સ્પેશ્યલિટી હોસ્પિટલના Emergency ડીપાર્ટમેન્ટમાં આવી પહોંચ્યાં. ત્યાં તેઓ ડિપાર્ટમેન્ટ હેડ ડૉ ચેતનને મળ્યા અને ડૉ પ્રમોદને ત્યાં બોલાવવા માટે આગ્રહ કર્યો. ડો. પ્રમોદ હોસ્પિટલના તબીબ અધિકારી અને એમના ફેમિલી જનરલ ફિઝીશ્યન હોઈ આ દંપતીને એમના પર ઊંડો વિશ્વાસ હતો.
ડૉ પ્રમોદ આવ્યા અને એમના ECG અને બીજા On Screen Vitals જોઈ સામાન્ય એસીડીટી જ હોવાનું કહીને અડધા કલાક બાદ સુશાંકને રજા આપવાનું સૂચન કર્યું.

ડૉક્ટર પ્રમોદ જરૂરી દવાઓ પ્રિસ્ક્રાઈબ કરે છે. સાથે સાથ નર્સિંગ સ્ટાફ કહેવા પ્રમાણે સુશાંકને રજા આપવાની તૈયારી કરે છે અને બીજી બાજુ વિભા પણ બિલીંગ ડિપાર્ટમેન્ટ તરફ બહાર જાય છે.

ત્યાં હાજર એક ઓન ડ્યુટી કન્સલ્ટન્ટ ડોક્ટરના મનમાં સુશાંકના હાર્ટની રીધમને લઇને હજી પણ ઘણા પ્રશ્નો છે, તે પાછી સુશાંક પાસે જાય છે અને ડિટેલમાં હિસ્ટ્રી પૂછે છે.
સુશાંક પણ એને છેલ્લા આખા અઠવાડિયાની અને ફિલ્મના મુહર્ત શૂટની વાત કહે છે.
Mr. સુશાંક, જ્યારથી આ દુખાવો થયો તે પહેલા કોઈ અસામાન્ય ઘટના બની હોય તેવુ તમને યાદ છે?
અમમમ..સુશાંક ઘણું વિચારતા ઉત્તર આપે છે. “હા, એ દિવસે મને મધમાખી કરડી હતી, પણ એ તો સામાન્ય ડંખ હતો, મને એનો કોઈ દર્દ પણ નથી.”
ઓન ડ્યુટી કન્સલ્ટન્ટ ડોક્ટરે એ જ ફિલ્મી અંદાજે ડાયલોગ માર્યો, “બસ, એ સામાન્ય ડંખ જ આ અસામાન્ય હાર્ટ રીધમનું કારણ લાગે છે.

કન્સલ્ટન્ટ દોડતી ડિપાર્ટમેન્ટ હેડ ડૉ ચેતન પાસે ગઇ.
સર, મને લાગે છે કે Mr. સુશાંકના બીજા ઇન્વેસ્ટીગેશન કરાવીએ અને કાર્ડીઓલોજીસ્ટની પણ સલાહ લઇએ.
તને એવું શેના આધારે લાગે છે? ડૉ ચેતન પણ થોડા આશ્ચર્યથી પુછે છે.
સર, બે દિવસ પહેલા એમને મઘમાખી કરડેલી છે, ત્યાર બાદ જ એમને છાતીમાં બળતરા શરૂ થઇ છે. So, I think It’s “Bee Sting Allergic Angina” reported in few case papers.
ડૉ ચેતન પણ એ બાબતે સહમત થાય છે અને શહેરના નામી કાર્ડીઓલોજીસ્ટ અને હોસ્પિટલના કાર્ડીઓલોજી ડિપાર્ટમેન્ટના હેડ ડૉ રાજન ત્રિવેદીને બોલાવે છે.

ફોન ઊપર કરેલા ખુબ જ આગ્રહને કારણે ડૉ ત્રિવેદી આવે તો છે છતાં પણ તેઓ આટલી નાની વયના દર્દીમાં કોઈ નોન સ્પેસીફીક કારણના લીધે તે હાર્ટને લગતી કોઈ પણ સમસ્યા છે તે માનવા તૈયાર નથી થતા.

કન્સલ્ટન્ટ હજી પણ આશા છોડતી નથી અને આગ્રહ કરે છે, “સર, ચેક એન્જીઓગ્રાફી કરવામાં પણ આપણું કે દર્દીનું કોઈ નુકશાન નથી. પ્લીઝ!”
થોડી સેકન્ડના વિરામ બાદ ડૉ ત્રિવેદી હકારમાં માથું ધુણાવે છે અને કહે છે, “લેટ્સ ટેક હીમ ટુ કેથ લેબ.”

સુશાંક નર્વસ કંડીશનમાં એન્જીયોગ્રાફીના ટેબલ પર સુતો છે. થોડીક જ ક્ષણોમાં સ્ટાફ બહાર આવીને વિભાને જણાવે છે કે સુશાંકના હાર્ટને સપ્લાય કરતી મેજર વેસલમાં ફ્રેશ ક્લોટ બનેલ છે, તેના કારણે હૃદયમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થયો છે.
ડૉ ત્રિવેદી એન્જીઓગ્રાફી ટેબલ પર જ કલોટ ઓગાળવાનું ઈન્જેકશન આપી દે છે અને સુશાંકને 6 કલાક માટે ઓબઝર્વેશનમાં રાખવામાં આવે છે.

ડૉ ચેતન અને ડૉ ત્રિવેદી white કોટમાં સજ્જ વોર્ડમાં પ્રવેશે છે અને સુશાંક પાસે જાય છે.
“કેવું છે ડાયરેક્ટર સાહેબ, આખે આખી બે ફિલ્મ જોઈ શકાય એટલો સમય અમે તમને ઓબઝર્વેશનમાં રાખ્યા.” ડૉ ચેતને હળવા સ્મિત સાથે કહ્યું.
“અરે સર, હું તો ફર્સ્ટ કલાસ થઇ ગયો છું. દિલ કે દર્દ અબ ખતમ, હવે તો પેલી મધમાખીઓનું જ મધ કાઢીને રોજ સવારે પીશ. ફિલ્મી અંદાઝમાં એક્ટિંગ કરતા સુશાંકે ખુબ જ આત્મવિશ્વાસથી જવાબ આપ્યો.
કન્સલ્ટન્ટની નજર ECG સ્ક્રીન પર પડે છે, એને એબ્નોર્મલ લાગતી હાર્ટ રીધમ પણ હવે નોર્મલ લાગે છે અને એ પણ ડિસ્ચાર્જ આપવા માટે તૈયાર થઇ જાય છે.
“ડૉ ચેતન થૅન્ક યુ વેરી મચ”, વિભાએ પોતાના ગોગલ સરખા કરતા કહ્યું.
અરે વિભાબેન, થૅન્ક મને નહીં, અમારી આ કન્સલ્ટન્ટને કહો જેણે આ કેસને અલગ દ્રષ્ટિકોણથી જોયો.
સાચે જ ડૉક્ટર તમે ન હોત તો અમે આ દુખાવાને સામાન્ય દુખાવો માની લીધો હોત અને ખબર નહીં…,
By the Way,આ બધામાં હું તમારુ નામ પુછવાનું તો ભુલી જ ગઇ.
કન્સલ્ટન્ટ ડૉક્ટર નિર્દોષ સ્મિત સાથે..ક્રિષ્ના, ડૉ ક્રિષ્ના…..

હોપસ્કોપ પ્રકરણ – 4

"બેઠક" Bethak

અત્ર તત્ર સર્વત્ર, કુદરત હંમેશા આપણી આસપાસ અજરામર છે. આવી અનુભૂતિ મને મારા જીવનમાં અનેક દિવ્ય અનુભવોથી થઇ છે. આ કોઈ વાર્તા નથી પણ અક્ષરશ: સાચે સાચ બનેલો પ્રસંગ છે. પ્રસંગ એટલે કહીશ કારણકે ક્યાંક મેં લખ્યું હતું કે, “પ્રસંગ એટલે પ્રભુનો સંગ”. આ પ્રસંગને મેં શબ્દો કે રૂઢિપ્રયોગોથી શણગારવાનો કોઈ જ પ્રયત્ન નથી કર્યો. સહજતાથી પ્રસ્તુત કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. આશા રાખું છું કે આપ સર્વેને આ પ્રસંગ ગમશે.

રોજના જેવો મારો આજ દેજે,

એકેએક પળનો હિસાબ લેજે,

લઇ લેવું હોય તો લઇ લેજે બધું રાજી થઇને,

પણ, સૌથી પહેલી કડવાશ લેજે.

– મૌલિક “વિચાર”

————————————————————————————

દરવાજો ખુલતાની સાથે “ગુલાબી આંખે, જો તેરી દેખી”ના મધુર સૂરો પિયાનો પર વાગતા સંભળાયા સાથે હડબડીમાં બોલતા પટાવાળા રજનીકાકાનો અવાજ પણ મારા કાને પડ્યો.

‘સર, આજુબાજુમાંથી કોઈ ડૉક્ટરને બોલાવી લાવું?’

‘અરે ના…ના… કાકા થોડી વાર સૂઈ જઈશ એટલે સારું થઇ જશે! કોઈ ખાસ કામ ના હોય ત્યાં સુધી મને ઉઠાડતા નહિં.’ મારા રેકોર્ડિંગ…

View original post 1,029 more words

પ્રકરણ – 3 હોપસ્કોપ – મૌલિક નાગર

"બેઠક" Bethak

રાતના 11 વાગ્યા છે.
લાલ રંગની લાઈટના ઝગારા મારતી એમ્બ્યુલન્સ પૂર ઝડપે અમદાવાદની કોર્પોરેટ હોસ્પિટલના દરવાજે આવી ચડી.
સાથે સાથ, લક્સરી ગાડીમાંથી કોકિલાબેન પણ ત્યાં આવી પહોંચે છે.

Emergency વોર્ડના કોરીડોરમાં CPR (Cardiopulmonary Resuscitation) આપતા જુનિયર ડૉકટરના મનમાં અનેક સંભાવનાઓ સ્ફુરે છે, Emergency નિષ્ણાત ડૉ અંકિતા ત્યાં આવી પહોંચે છે. પેશન્ટની કંડિશન જોતા તેમને લાગે છે કે આ LOCKED IN કંડીશનના કારણે આમને હલનચલન નથી. ક્યાં તો આને બ્રેઈન હેમરેજ છે, ક્યાં તો બ્લડ ક્લોટ થયું છે. ડૉકટર અંકિતા જરૂરી ટેસ્ટ્સની સાથે MRI કરવાનો આગ્રહ રાખે છે.

દીપેન પણ કોઈ ઊંડા વિચારમાં ગરકાવ થઇને વેઇટિંગ રૂમમાં ડૉક્ટર કંઈક ચોખવટ કરે એની રાહ જોવે છે. બીજી બાજુ રોઈ રોઈને બેબાકળી બનેલી કોકિલા હાલમાં જ ડાઇ કરાવેલ માથામાં હાથ ખોસીને 12 કલાક પહેલાની સ્મૃતિમાં સરી પડે છે.

‘આશા ઓ આશા, ક્યાં જતી રહે છે આ બાઈ’, કોકિલાબેન સોનેરી પાલવ સરખો કરતા કરતા બબડતા નીચેના ડ્રોઈંગ રૂમમાં આવ્યા.
‘બોલો બા’, આસોપાલવનું તોરણ લગાડવા…

View original post 723 more words